Zatrudnianie cudzoziemców to w większości przypadków skomplikowana, czasochłonna procedura, obwarowana licznymi i stosunkowo często zmieniającymi się przepisami. Obowiązujące w danym przypadku zasady będą zależeć głównie od kraju pochodzenia obcokrajowca, rodzaju pracy, jaką ma wykonywać, a także planowanego okresu pobytu w Polsce. Szczególnie licznie zatrudnianą w naszym kraju grupą są cudzoziemcy spoza UE, podlegający odrębnym regulacjom. 

Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce normuje szereg aktów prawnych. Poza najbardziej znaną ustawą o cudzoziemcach jest to także ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, czy rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. 

Oświadczenie o powierzeniu pracy, czyli procedura uproszczona zatrudniania cudzoziemców spoza UE

Względem pewnej grupy cudzoziemców spoza UE pracodawcy polscy mogą wybrać drogę na skróty i skorzystać z prostszej, krótszej procedury, polegającej na zatrudnieniu cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. W takiej sytuacji powiatowy urząd pracy nie będzie przeprowadzał testu rynku pracy. Co jednak istotne, rozwiązanie to wymaga łącznego spełnienia ściśle określonych warunków.

1. Po pierwsze, na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy można zatrudnić wyłącznie obywateli następujących państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii lub Ukrainy.
2. Po drugie, okres zatrudnienia nie może przekroczyć 24 miesięcy.
3. Po trzecie, prace, które będzie wykonywał cudzoziemiec z jednego z powyższych krajów, nie będą pracami sezonowymi. Na tego rodzaju prace jest bowiem wymagane zezwolenie. 
4. Po czwarte, praca musi zostać rozpoczęta nie później niż w okresie 6 miesięcy od daty złożenia oświadczenia. 
5. Po piąte, za wykonywaną na podstawie oświadczenia pracę cudzoziemiec nie może otrzymywać wynagrodzenia niższego od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.

W przypadku ubiegania się o oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi spoza UE wnioskodawcą jest pracodawca. Sprawę tę załatwia się w urzędzie pracy właściwym dla miejsca prowadzenia działalności (również drogą online). Opłata za złożenie oświadczenia to koszt 100 zł.  Procedura wpisywania oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń trwa najczęściej około 7 dni, dlatego pracodawca powinien złożyć je w odpowiednim czasie, przed podjęciem pracy przez cudzoziemca. 

Oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi powinno zawierać w szczególności: 

• dane dotyczące pracodawcy (imię, nazwę, adres, numer telefonu, NIP, REGON, PKD, opis działalności związanej z pracą cudzoziemca, oświadczenie o niekaralności),
• dane dotyczące cudzoziemca (imię i nazwisko, płeć, datę urodzenia, obywatelstwo, nazwę, serię, numer, datę wydania i datę ważności dokumentu podróży, numer wizy lub karty pobytu oraz okres ważności tego dokumentu, jeżeli przebywa on na terytorium RP, dane dotyczące podstawy prawnej pobytu na terytorium RP), a także
• informacje dotyczące powierzanej pracy. 

Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, którego oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy zostało wpisane do ewidencji oświadczeń, ma obowiązek pisemnego powiadomienia właściwego powiatowego urzędu pracy, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń, o podjęciu lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca.

Zatrudnianie obywateli Ukrainy na podstawie specustawy 

Od pewnego czasu odrębnym regulacjom podlegają w naszym kraju obywatele Ukrainy. Na mocy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa podstawowym obowiązkiem pracodawcy, który powierza pracę obywatelowi Ukrainy, jest wyłącznie powiadomienie o tym fakcie, w terminie 14 dni od podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy powiatowego urzędu pracy. Powiadomienie to jest bezpłatne. 

Praca powinna zostać powierzona w wymiarze czasu nie niższym niż wskazany w powiadomieniu oraz za wynagrodzeniem nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonym w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.

Zalegalizowanie pracy na podstawie powiadomienia jest możliwe względem obywateli Ukrainy, których pobyt w naszym kraju uznaje się za legalny na podstawie tej ustawy (art. 2 ust. 1) lub gdy legalnie przebywają oni w Polsce. Pobyt obywatela Ukrainy uznaje się za legalny, jeżeli przybył on na terytorium RP w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania na terytorium RP. Legalność takiego pobytu obejmuje okres 18 miesięcy, liczonych od dnia 24 lutego 2022 r. (do 23 sierpnia 2023 r.) 

W odniesieniu do pozostałych obywateli Ukrainy, a więc tych, którzy przebywali w Polsce legalnie przed 24 lutym 2022 r. lub przybyli do kraju po tej dacie i posiadają przy tym dokument pobytowy, pracodawca ma także prawo zatrudnić ich na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy lub zezwolenia, czego nie może dokonać względem tych z nich, których pobyt reguluje specustawa. 

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca

Pracodawca, który chce zatrudnić cudzoziemca spoza UE, może także, jeśli nie zdecyduje się na żadne z powyższych rozwiązań, wybrać procedurę standardową, a więc uzyskanie dla takiego obcokrajowca zezwolenia na pracę. Zezwolenie na pracę jest tym samym wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w art. 88 wyodrębnia kilka rodzajów takich zezwoleń. 

Podstawowym i najpopularniejszym z nich jest zezwolenie na pracę typu A, udzielane, jeżeli cudzoziemiec będzie wykonywać pracę na terytorium RP na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP. 

Zezwolenie typu A jest wydawane dla określonego cudzoziemca przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy. Wydaje się je na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata, z możliwością przedłużenia. Uzyskanie takiego zezwolenia wymaga również spełnienia kilku warunków: 

• cudzoziemiec nie może otrzymywać wynagrodzenia w wysokości niższej od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku, 
• wysokość miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa powyżej, nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (do 30 czerwca 2023 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 3490 zł brutto miesięcznie, natomiast od 1 lipca 2023 r. wzrośnie do 3600 zł brutto),
• podmiot powierzający wykonywanie pracy ma obowiązek dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę informację starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy.

Kiedy cudzoziemiec nie musi posiadać zezwolenia na pracę? 

Nie w każdym przypadku uzyskanie zezwolenia na pracę będzie wymagane. Takiego zezwolenia nie muszą mieć m.in. cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt stały w RP, status uchodźcy nadany w RP, zgodę na pobyt tolerowany lub pobyt ze względów humanitarnych, czy korzystający z ochrony uzupełniającej. 

W tym miejscu należy pamiętać także o rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. 

Cudzoziemiec z obowiązkiem posiadania odpowiedniego tytułu pobytowego 

Jednym z warunków, który musi zostać spełniony, aby legalnie powierzyć pracę cudzoziemcowi spoza UE na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy lub zezwolenia na pracę, jest także, o czym nie wolno zapominać, posiadanie przez niego odpowiednich dokumentów pobytowych, zezwalających na jego legalny pobyt na terenie RP oraz wykonywanie pracy (nie może być to m.in. wiza turystyczna). 

Takim dokumentem pobytowym jest w szczególności standardowa wiza i zezwolenie na pobyt czasowy (z wyjątkiem zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca). Pobyt cudzoziemca w kraju uznaje się także za legalny, jeżeli wystąpił on w  terminie z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy stanie się ostateczna.

Zezwolenie jednolite, czyli zezwolenie na pobyt czasowy i pracę 

O ile w powyższych przypadkach stroną postępowania (w sprawie wydania zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy) był pracodawca, o tyle podczas ubiegania się o zezwolenie jednolite, inicjatywa należy do samego cudzoziemca. Zasady ubiegania się o takie zezwolenie reguluje ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, w art. 114 i następnych. 

Zezwolenie jednolite to inaczej zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, które udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium RP jest wykonywanie pracy i zamierza on przebywać w Polsce dłużej niż 3 miesiące. Wydaje się je w jednym postępowaniu administracyjnym, a organem, u którego można załatwić sprawę, jest wojewoda. 

Uzyskanie zezwolenia jednolitego wymaga łącznego spełnienia następujących warunków: 

• cudzoziemiec musi posiadać ubezpieczenie zdrowotne lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP,
• podmiot powierzający wykonywanie pracy nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy, 
• wynagrodzenie za pracę nie może być niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracy pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku,
• wysokość miesięcznego wynagrodzenia nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca.

O dokument ten nie mogą natomiast ubiegać się m.in. cudzoziemcy będący pracownikami delegowanymi, przebywający na terytorium RP na podstawie określonych zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych, wykonujący pracę sezonową, wjeżdżający do Polski na podstawie wizy turystycznej. 

Zatrudnianie cudzoziemców spoza UE z kancelarią prawną LEGAL LOGISTICS 

Mając na względzie liczne tryby oraz obszerne ustawodawstwo, jakim podlega zatrudnianie cudzoziemców spoza UE, zachęcamy do skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnej naszej kancelarii LEGAL LOGISTICS, która przeprowadzi państwa przez całą procedurę i pomoże w dopełnieniu wszelkich wymaganych w tym zakresie formalności.