Do zakładania firmy na terytorium RP są uprawnieni nie tylko obywatele polscy. Mogą robić to także obcokrajowcy, jednakże z pewnymi ograniczeniami. Za podstawową i najprostszą formę prawną prowadzenia działalności, niewymagającą żadnego kapitału na start, uznaje się jednoosobową działalność gospodarczą. W zależności od obywatelstwa cudzoziemca zastosowanie znajdą odrębne zasady. 

Cudzoziemiec a działalność gospodarcza w Polsce – kto może założyć JDG?

Jednoosobowa działalność gospodarcza nie jest formą prawną prowadzenia działalności, z której  mogą korzystać wszyscy cudzoziemcy przebywający w Polsce. Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje w tym zakresie rozgraniczenia na cudzoziemców z państw członkowskich UE oraz cudzoziemców spoza UE.

Pierwsi z nich korzystają w tym zakresie z pełnej swobody, a więc mogą bez przeszkód założyć w Polsce własną firmę jednoosobową, a także dowolną spółkę handlową. Do grupy tej należą w dodatku obywatele państw EOG oraz, na mocy odrębnych umów, obywatele USA i Konfederacji Szwajcarskiej. Ponadto, w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, możliwość otworzenia firmy w Polsce zyskali również obywatele Ukrainy, jeśli przebywają w Polsce legalnie i posiadają numer PESEL.

Ograniczenia nakładane na jednoosobową działalność gospodarczą wynikają z art. 4 ust. 3 ww. ustawy. Przepis ten nie upoważnia do zakładania jednoosobowej działalności gospodarczej (a także spółki jawnej i partnerskiej) następujących osób zagranicznych: 

• niebędących obywatelami państw członkowskich UE i EOG,
• nieposiadających obywatelstwa amerykańskiego lub szwajcarskiego, 
• nielegitymujących się tytułem pobytowym, który pozwalałby im na założenie JDG na takich samych zasadach jak obywatele polscy. 

Z powyższego wynika tym samym, że gdy mowa o cudzoziemcach spoza UE, a więc z tak zwanych państw trzecich, założenie przez nich JDG w Polsce wymaga uzyskania odpowiedniego tytułu pobytowego, takiego jak zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, Karta Polaka, czy zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE. W innych przypadkach nie są oni uprawnieni do prowadzenia firmy jednoosobowej. 

Jednoosobowa działalność gospodarcza dla cudzoziemca – co należy wiedzieć przed rejestracją?

Mimo że zakładanie JDG w Polsce jest o wiele prostsze niż otwieranie spółki, nie oznacza to, że można przystąpić do tego zadania z marszu. W przypadku rozważania właśnie jednoosobowej działalności gospodarczej należy zwrócić szczególną uwagę na kwestie takie jak:

• Obowiązkowa rejestracja firmy – jeśli przychody z działalności gospodarczej nie będą przekraczać w żadnym miesiącu 50% minimalnego wynagrodzenia (do 30 czerwca 2023 r. 1745 zł, a od 1 lipca 2023 r. 1800 zł), przepisy zezwalają na prowadzenie działalności nierejestrowej. Działalność nierejestrowa nie jest jednak dostępna dla osób fizycznych, które prowadzą działalność regulowaną lub w ciągu ostatnich 60 miesięcy wykonywały działalność gospodarczą. 
• Nazwa firmy – każda firma powinna mieć swoją nazwę. Jej obowiązkowymi składnikami jest imię i nazwisko przedsiębiorcy. Opcjonalnie istnieje możliwość dodania innych elementów. 
• Forma opodatkowania – osoby prowadzące w Polsce działalność w formie JDG są płatnikami podatku PIT, a więc podlegają przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jedną z najważniejszych decyzji, która będzie poprzedzać założenie JDG, jest w tym zakresie wybór optymalnej formy opodatkowania dochodów. Dostępne są 3 możliwości: (1) skala podatkowa, inaczej zasady ogólne, opodatkowana podatkiem 12% lub 32% w zależności od uzyskiwanych dochodów + 9% składka zdrowotna ustalana comiesięcznie od dochodu), (2) podatek liniowy ze stawką podatkową 19% + 4,9% składka zdrowotna ustalana comiesięcznie od dochodu, (3) ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ze stawką uzależnioną od rodzaju wykonywanej działalności, od 2% do 17% + składka zdrowotna oparta na jednej z trzech stawek, w zależności od rocznych przychodów. 
• Kod PKD – kody PKD z Polskiej Klasyfikacji Działalności określają rodzaj prowadzonej działalności. W momencie rejestrowania firmy przedsiębiorca powinien wybrać co najmniej jeden kod PKD, najbardziej odpowiadający temu, jaką działalność zamierza wykonywać. W trakcie prowadzenia firmy kody te można bezpłatnie zmieniać, w tym dodawać nowe. 
• Pozwolenia – niektóre rodzaje działalności wymagają uprzedniego spełnienia dodatkowych warunków, takich jak uzyskanie koncesji, zezwolenia, licencji. Koncesji wymaga m.in. działalność energetyczna i górnicza, a zezwolenia – m.in. sprzedaż alkoholu, prowadzenie apteki, przetwarzanie i zbieranie odpadów. Odpowiednie zezwolenia i licencje są również znane przedsiębiorcom wykonującym w Polsce zawód przewoźnika drogowego.
• VAT – obowiązujące przepisy przewidują możliwość zwolnienia podmiotowego i przedmiotowego z VAT.Podatku tego nie muszą płacić przedsiębiorcy, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł (art. 113 ustawy o VAT), a także ci, którzy sprzedają towary lub usługi zwolnione z VAT, takie jak dostawa produktów rolnych dokonywana przez rolnika ryczałtowego, określone usługi w zakresie opieki medycznej, usługi pomocy społecznej (art. 43 ustawy o VAT).
• Księgowość – przedsiębiorcy działający w formie JDG mogą prowadzić księgowość pełną lub uproszczoną (KPiR). Pełna księgowość staje się obowiązkowa, jeżeli przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. 

Jak założyć JDG w Polsce przez cudzoziemca? 

Jednoosobowa działalność gospodarcza jest rejestrowana bezpłatnie w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wniosek o wpis można złożyć drogą tradycyjną, podczas wizyty w dowolnym urzędzie miasta lub gminy, jak i online, za pośrednictwem strony www.biznes.gov.pl/pl lub wybranych banków. Rejestracja JDG drogą elektroniczną wymaga posiadania podpisu kwalifikowanego lub profilu zaufanego. 

We wniosku o wpis do CEIDG konieczne jest podanie w szczególności danych takich jak: imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, rodzaj, seria i numer dokumentu tożsamości, wszystkie posiadane obywatelstwa, numer NIP i REGON (jeśli zostały nadane), adres zamieszkania oraz inne adresy związane z zakładaną działalnością, nazwa firmy, kody PKD, liczba planowanych do zatrudnienia pracowników, data rozpoczęcia działalności, informacje o ubezpieczeniu w ZUS, KRUS lub za granicą, dane urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Wraz z wnioskiem o wpis do CEIDG przedsiębiorca może także dokonać wyboru formy opodatkowania oraz zarejestrować się do VAT.

Rejestracja firmy w CEIDG wiąże się z automatyczną rejestracją w ZUS. Na przedsiębiorcy, jako płatniku składek, spoczywa w związku z tym obowiązek, aby w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności, dokonać odpowiedniego zgłoszenia do ubezpieczeń. 

Mimo że zakładanie JDG nie jest co do zasady procedurą przesadnie skomplikowaną, to jednak, gdy mówimy o otwieraniu firmy w obcym kraju przez cudzoziemca, czynność ta może przysporzyć znacznie większych problemów. Zachęcamy w związku z tym do zwrócenia się o pomoc prawną do naszej kancelarii LEGAL LOGISTICS, która przeprowadzi Państwa przez cały proces. Nasze wsparcie obejmuje nie tylko sprawy urzędowe i związane z rejestracją, ale i doradztwo w wyborze najkorzystniejszej formy opodatkowania, księgowości oraz innych.